Neuralgia Mortona
Co to jest Neuralgia Mortona
Neuralgia Mortona (Nerwiak Mortona, nerwiak międzypalcowy, nerwiak międzyśródstopny, metatarsalgia Mortona) – powszechnie ta choroba funkcjonuje pod nazwą „Nerwiak Mortona”. Jest to nazwa nieprawidłowa, ponieważ „nerwiak” oznacza niezłośliwy guz nerwu o charakterystycznej czerwono-brunatnej barwie.
W rzeczywistości prawdziwy nerwiak Mortona występuje bardzo rzadko. Najczęściej mamy do czynienia z neuralgią Mortona, czyli z dolegliwościami bólowymi spowodowanymi podrażnieniem nerwu palcowego wspólnego (nerwu śródstopnego).
Choroba dotyczy głównie II i III przestrzeni międzykostnej, czyli przestrzeni pomiędzy II i III oraz III i IV kością śródstopia. Skrajnie rzadko dotyczy IV przestrzeni międzykostnej, nie zdarza się w obrębie I przestrzeni.
Zdjęcie: Unerwienie stopy
Neuralgia Mortona najczęściej związana jest z przewlekłymi przeciążeniami w obrębie przodostopia
Często neuralgia Mortona ma charakter przewlekły, wymagający leczenia operacyjnego
Neuralgia Mortona daje dość charakterystyczne dolegliwości – są to piekące, palące bóle o rozlanym charakterze
Przyczyny neuralgii Mortona
Neuralgia Mortona najczęściej związana jest z przewlekłymi przeciążeniami w obrębie przodostopia. Tak więc najczęstszą przyczyną jest płaskostopie poprzeczne. Może to być zarówno izolowane płaskostopie poprzeczne jak też spowodowane występowaniem palucha koślawego. Przewlekłe przeciążenie może powodować bezpośrednie drażnienie nerwu, ale może również powodować zapalenie kaletki międzyśródstopnej.
Jej przerost może wtórnie powodować ucisk nerwu i pojawienie się dolegliwości bólowych. Kolejną ważną przyczyną jest noszenie wąskich butów powodujących poprzeczne ściskanie przedniej części stopy. Również deformacje palców (palce młotkowate) mogą powodować pociąganie nerwu i jego drażnienie, podobnie będzie działać niestabilność stawu śródstopno-palcowego czy nadmierna ruchomości pomiędzy kośćmi śródstopia. Z taką sytuacją mamy do czynienia w nadmiernej wiotkości stawowej. Inne rzadsze przyczyny to reumatoidalne zapalenie stawów, przebyte urazy.
Należy pamiętać, że zespoły uciskowe występujące na innym poziomie nerwów będą potęgować dolegliwości bólowe, dzieje się tak na przykład u pacjentów z dyskopatią kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego i zespołem korzeniowym.
Zdjęcie: Płaskostopie poprzeczne
Przyczyny
- Obniżenie łuku poprzecznego
- Inne deformacje stopy
+ Paluch koślawy
+ Palce młotkowate - Noszenie wąskiego obuwia
- Ogólne choroby zapalne np. reumatoidalne zapalenie stawów
- Urazy
- Inne sprzyjające zaburzenia
+ Przykurcz mięśnia brzuchatego łydki
+ Zespół korzeniowy
Objawy
Neuralgia Mortona daje dość charakterystyczne dolegliwości – są to piekące, palące bóle o rozlanym charakterze. Ból ten często promieniuje do palców, które są unerwione przez dany nerw tzn. neuralgia Mortona II przestrzeni będzie promieniować do palca II i III a neuralgia III przestrzeni, do palca III i IV. Dolegliwości te zwykle nasilają się przy chodzeniu, bardzo charakterystyczne jest też zwiększanie bólu przy noszeniu butów z wąskimi noskami. Wtedy ból może się pojawiać nawet przy siedzeniu.
Niektórzy pacjenci skarżą się na bolesne skurcze palców, mogą również pojawiać się drętwienia w obrębie palców unerwionych przez dany nerw. Jak przy innych neuralgiach niekiedy dochodzi do zaostrzenia bólu w godzinach wieczornych.
Często neuralgia Mortona połączona jest z bólami o charakterze metatarsalgii.
Piekący ból w obrębie przodostopia
Promieniowanie do palców
Nasilenie bólu przy noszeniu wąskiego obuwia
Bolesne skurcze palców
Drętwienie palców
Rozpoznanie
Chorobę rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie obecności charakterystycznego bólu oraz na podstawie badania manualnego.
W badaniu manualnym można stwierdzić ból uciskowy w obrębie przestrzeni pomiędzy kośćmi śródstopia, w trakcie ucisku ból ten może promieniować do palców, ale również w kierunku pięty wzdłuż przebiegu nerwu. Bardzo charakterystyczne jest nasilanie się bólu przy poprzecznym ściskaniu przodostopia. Niekiedy występuje wtedy bolesne przeskoczenie tkanek – jest to tzw. test Muldera.
Z badań dodatkowych warto wykonać prześwietlenie RTG w celu ogólnej oceny budowy stopy. Często popełniany jest błąd, że wykonuje się badanie USG lub rezonans magnetyczny i na podstawie braku zmian w tych badaniach stwierdza się, że nie jest to nerwiak Mortona. Tak jak zaznaczono wcześniej choroba najczęściej nie jest guzem nerwu tylko jego podrażnieniem, a to oczywiście nie jest widoczne w badaniach. Niekiedy można natomiast stwierdzić zapalne powiększenie kaletki międzyśródstopnej.
Na ogół USG i rezonans magnetyczny nie mają większego znaczenia przy postawieniu rozpoznania. Warto natomiast je wykonać, jeżeli dolegliwości mają nietypowy charakter.
Nowoczesne metody leczenia
Tytanowe implanty
Brak konieczności założenia gipsu
Krótki okres rekonwalescencji
Leczenie
W początkowej fazie leczenie jest podobne do tego stosowanego w płaskostopiu poprzecznym. Należy więc przede wszystkim zastosować wkładki ortopedyczne z pelotą metatarsalną i wygodne, szerokie obuwie. W przypadku braku poprawy można spróbować zabiegów przeciwzapalnych. Z zabiegów manualnych warto zastosować neuromobilizacje i ćwiczenia rozciągające. Z leków doustnych stosuje się leki przeciwzapalne oraz leki wspomagające nerwy obwodowe jak np. Neurovit, Milgamma, witaminę B-complex.
Zdjęcie: Wkładki ortopedyczne
Jeżeli dolegliwości dalej się utrzymują można zastosować zastrzyk sterydowy podany w okolicę przebiegu nerwu, należy pamiętać że zastrzyki te mają również działania uboczne i nie należy ich nadużywać.
Istnieją próby nieoperacyjnego blokowania nerwu – poprzez miejscowe wstrzykiwanie roztworu alkoholu lub poprzez termiczne blokowanie nerwu (termolezja, kriolezja). Są to jednak metody o nie udowodnionej skuteczności działania.