Haluksy bolą, powodują dyskomfort, nieestetycznie wyglądają i wymuszają wprowadzenie poważnych zmian w kolekcji posiadanego obuwia. Z powyższych powodów leczenie haluksów jest koniecznością a nie tylko kaprysem. Dzięki dobrze dobranym nieinwazyjnym terapiom paluchów koślawych można uniknąć operacji haluksów. Interwencja chirurgiczna bywa jednak czasem konieczna.

Współczesna ortopedia dysponuje wieloma rozwiązaniami, które przynoszą ulgę obolałym i sfrustrowanym posiadaczom haluksów, ale paluchom koślawym lepiej zapobiegać niż leczyć. Choć profilaktyka haluksów skoncentrowana na noszeniu obuwia o szerokich noskach i na niskim obcasie bezsprzecznie przynosi wiele korzyści zdrowotnych stopom, to czasem paluchy koślawe i tak się rozwijają – pomimo konsekwentnie prowadzonych działań prewencyjnych.

Leczenie haluksów – im szybciej, tym lepiej i zdrowiej

Każda terapia mająca na celu zlikwidowanie paluchów koślawych dobierana jest w oparciu o stopień zaawansowania rozwoju deformacji stopy, której skutkiem są haluksy. Leczenie haluksów jest koniecznością. Z jego podjęciem nie należy zwlekać, gdyż nieleczone deformacje stopy w postaci paluchów koślawych pogłębiają się i wymagają coraz poważniejszych ingerencji ortopedycznych. Operacja haluksów to wprawdzie skuteczne radykalne pozbycie się tego problemu zdrowotnego, ale warto pamiętać, że istnieją skuteczne metody nieinwazyjne.

Nieinwazyjne leczenie haluksów

Ten typ terapii ortopedycznych realizuje się na wczesnych etapach rozwoju deformacji. Podejmowane działania koncentrują się na:

• uśmierzaniu bólu i wygaszaniu stanu zapalnego – przy użyciu powszechnie stosowanych środków przeciwbólowych (pomocne okazują się leki podane wewnętrznie lub zewnętrznie np. maści, kremy, plastry) oraz metod niefarmakologicznych – w postaci zabiegów fizjoterapeutycznych (np. leczenie zimnem, magnetoterapia, przezskórna elektrostymulacja nerwów czuciowych – TENS, terapia manualna, kinesiotaping);
• redukcji obciążenia układu kostno-stawowego stóp poprzez zmniejszenie masy ciała – ponieważ dzięki temu poprawia się także krążenie, zmniejsza się prawdopodobieństwo obrzęków stóp i usprawnia redukcja procesów zapalno-bólowych towarzyszących haluksom;
• zapewnieniu warunków, w których proces tworzenia się haluksów zostanie zatrzymany lub znacznie spowolniony, co w praktyce oznacza noszenie obuwia na płaskim obcasie i z szerokimi przodami;
• redukcji wykoślawienia palucha dzięki zastosowaniu ortez, klinów które mają skorygować oś dużego palca stopy, oraz dzięki używaniu specjalistycznych wkładek ortopedycznych do butów. Wkładki ortopedyczne powinny być indywidualnie dopasowane do konkretnego przypadku.

Operacje haluksów – kiedy metody nieinwazyjne nie skutkują

Decyzję o przeprowadzeniu operacji haluksów podejmuje się zawsze w oparciu o dogłębną analizę przypadku. Chirurgiczna korekta wykoślawionego kształtu palucha bywa bowiem koniecznością – kiedy metody nieinwazyjne nie pomagają, pomagają na krótko lub zbyt słabo, albo proces chorobowy jest już tak bardzo zaawansowany, że zdeformowane paluchy uniemożliwiają chodzenie albo założenie jakiegokolwiek obuwia.

Nie ma uniwersalnego zabiegu leczenia haluksów. Metod operacyjnych jest wiele – w użyciu obecnie jest kilkadziesiąt, ale opisanych procedur chirurgicznych jest ponad 100. Podczas kwalifikacji do chirurgicznego leczenia haluksów i podejmowania decyzji o przeprowadzeniu konkretnego rodzaju operacji pod uwagę brane są różne czynniki, m.in. przyczyna deformacji (reumatoidalna lub niespowodowana przez RZS), stopień zaawansowania procesu chorobowego, stopień odchylenia osi i destrukcji głowy I kości śródstopia, wiek pacjenta, miażdżyca, palenie papierosów. Chirurg, korzystając ze złożonego algorytmu oraz doświadczeń własnych, dobiera optymalną dla danego pacjenta metodę operacyjną.

Operacje haluksów obejmują zabiegi kwalifikowane do jednej z czterech głównych grup [1]:

• działania na tkankach miękkich;
• osteotomie I kości śródstopia – wg różnych schematów, np. Mitchella, Kramera; stosowane głównie do łagodnych lub czasem umiarkowanych deformacji palucha koślawego;
• zabiegi artroplastyki – przeprowadzane m.in. u osób z zaawansowaną deformacją całego przodostopia i współistniejącym reumatoidalnym zapaleniem stawów, osteoporozą miejscową, w zaawansowanym wieku;
• artrodezy – operacje z usztywnieniem wskazane m.in. w paluchach koślawych z zaawansowaną deformacją i artrozą [2].

Po operacji haluksów – rehabilitacja

Rehabilitacja to obowiązkowy element kończący leczenie operacyjne palucha koślawego. Działanie to ma na celu:

• zapobieganie obrzękom;
• przywrócenie motoryki stopy w obrębie kości i stawów po czasowym unieruchomieniu;
• redukcję bólu;
• naukę chodu na zoperowanej stopie [3].

[1] http://ww.w.wple.net/plek/numery_2007/numer-1-2007/15-18-gadek.pdf

[2] http://www.wple.net/plek/numery_2013/numer-7-2013/468-472.pdf

[3] https://www.termedia.pl/Zalecenia-postepowania-diagnostycznego-i-terapeutycznego-Paluch-koslawy-w-stopie-reumatycznej-leczenie-operacyjne-i-rehabilitacja,18,16652,1,0.html